Prawo jazdy i oznaczenia, które powinien znać każdy kierowca

Najważniejsze oznaczenia w prawie jazdy to te, które wskazują na kategorię. Odnoszą się do tego, na kierowanie jakimi pojazdami ma uprawnienia właściciel dokumentu. Do dyspozycji kierowców są następujące kategorie:

• prawo jazdy kat. AM – pozwalające na prowadzenie motorowerów i lekkich czterokołowców, dostępne od 14. roku życia;
• prawo jazdy kat. A1, A2, A – pozwalające na prowadzenie motocykli, dostępne odpowiednio od 16., 18. i 20. roku życia;
• prawo jazdy kat. B1, B – pozwalające na prowadzenie samochodów osobowych, zespołów pojazdów z przyczepą, ciągników rolniczych, pojazdów wolnobieżnych, dostępne od 18. roku życia;
• prawo jazdy kat. C, C1 – pozwalające na prowadzenie pojazdu o dopuszczalnej masie całkowitej ponad 3,5 t (np. ciągnika siodłowego), dostępne odpowiednio od 21. i 18. roku życia;
• prawo jazdy kat. C+E – pozwalające na prowadzenie pojazdu z kategorii C i przyczepy lub naczepy, dostępne od 21. roku życia;
• prawo jazdy kat. D, D1 – pozwalające na prowadzenie autobusów, dostępne odpowiednio od 24. i 21. roku życia;
• prawo jazdy kat. T – pozwalające na prowadzenie ciągnika rolniczego, pojazdu wolnobieżnego, pojazdów z kategorii AM, dostępne od 16. roku życia;
• prawo jazdy kat. Tramwaj – pozwalające na prowadzenie tramwaju, dostępne od 21. roku życia.

Listę wszystkich kategorii znajdziesz na odwrocie swojego prawa jazdy – wraz z grafiką, która ułatwi Ci rozszyfrowanie, czego dokładnie dotyczy. Bardzo istotne zapiski w prawie jazdy odnoszą się także do tego, jaki organ wydał dany dokument. Ogromnie ważny jest także sam numer prawa jazdy, który przyda się nie tylko przy składaniu różnych wniosków urzędowych, ale też np. przy sporządzaniu oświadczenia sprawcy kolizji. 

Oznaczenia na prawie jazdy to jednak nie tylko kategorie i inne powyższe dane. Znajdziesz tam także rozmaite dodatkowe kody, które… nie są już wyjaśnione na samym dokumencie. Wpisane oznaczenia w prawo jazdy mogą jednak mieć ważne konsekwencje dla każdego kierowcy. Warto przyjrzeć się im nieco bliżej.

Oznaczenia w prawie jazdy mogą odnosić się do wielu kwestii. Dodatkowe kody możesz znaleźć w polu oznaczonym liczbą 12 – poświęconym ograniczeniom. Warto je podzielić na kategorie i przyjrzeć się im bliżej. Poniżej przygotowaliśmy szczegółowe zestawienie obejmujące oznaczenia w prawie jazdy, z którymi można spotkać się najczęściej. Sprawdź, czy znajdziesz je w swoim dokumencie.

Grupa 01 – oznaczenia prawa jazdy dla osób z wymaganą korektą lub ochroną wzroku

Oznaczenia prawa jazdy dla osób z problemami ze wzrokiem to:

• 01.01 – kiedy do jazdy potrzebne są okulary;
• 01.02 – gdy kierowca musi mieć soczewki kontaktowe;
• 01.03 – jeżeli do jazdy potrzebne są okulary ochronne;
• 01.04 – gdy kierowca powinien mieć szkła przyciemnione,
• 01.05 – jeżeli podczas jazdy wymagana jest przepaska na oko,
• 01.06 – gdy do jazdy potrzebne są okulary lub soczewki kontaktowe.

Grupa 02 – oznaczenia prawa jazdy dla osób z wymaganą korektą słuchu

Niekiedy do prowadzenia pojazdem potrzebne są narzędzia wspierające słuch. Oznaczenia w prawie jazdy, które na to wskazują, to:

• 02.01 – gdy wymagany jest aparat słuchowy jednouszny,
• 02.02 – jeżeli potrzebny jest obuuszny aparat słuchowy.

Grupa 03 – oznaczenia prawa jazdy dla osób, które potrzebują protezy do jazdy

Jeżeli kierowca musi mieć protezę lub szynę ortopedyczną kończyn, w prawie jazdy pojawiają się oznaczenia:

• 03.01 – gdy potrzeba protezy lub szyny ortopedycznej kończyny górnej,
• 03.02 –  jeżeli wymagana jest proteza lub szyna ortopedyczna kończyny dolnej.

Grupa 05 – oznaczenia prawa jazdy dotyczące ograniczenia korzystania z pojazdu

Kierowca może mieć nałożone na siebie rozmaite ograniczenia, które wpływają na sposób, w jaki mogą wykorzystywać swoje prawo jazdy. Oznaczenia stosowane w takiej sytuacji to:

• 05.01 – gdy kierowca może jeździć wyłącznie w godzinach dziennych,
• 05.02 – gdy kierowca może poruszać się wyłącznie w obrębie określonego obszaru administracyjnego,
• 05.03 – jeżeli kierowca może poruszać się wyłącznie bez pasażerów,
• 05.04 – dla kierowców, którzy mogą poruszać się z prędkością nie większą niż określony limit,
• 05.05 – gdy kierowca może jeździć tylko w towarzystwie osoby posiadającej prawo jazdy,
• 05.06 – jeżeli kierowca nie ma prawa ciągnąć przyczepy,
• 05.07 – gdy kierowca nie ma prawa wjeżdżać na autostrady,
• 05.08 – jeżeli kierowca ma kategoryczny zakaz spożywania alkoholu.

Grupa 10 i 15 – oznaczenia prawa jazdy, gdy wymagane są zmiany w zakresie zmiany biegów lub sprzęgła

Może się zdarzyć, że oznaczenia na prawie jazdy odnoszą się do kwestii technicznych związanych ze skrzynią biegów lub sprzęgłem. Takie oznaczenia to:

• 10.01 – gdy auto musi mieć ręczną zmianę biegów,
• 10.02 – jeżeli samochód nie może mieć pedału sprzęgła (albo dźwigni ręcznej dla prawa jazdy kategorii AM, A1, A2 i A),
• 10.03 – jeżeli kierowca może jeździć autem ze zmianą biegów sterowaną elektronicznie,
• 10.04 – gdy wymagana jest modyfikacja dźwigni zmiany biegów,
• 10.05 – gdy nie można zastosować przekładni dodatkowej w pojeździe,
• 15.01 – jeżeli wymagana jest zmodyfikowana dźwignia zmiany biegów,
• 15.02 – gdy potrzebne jest sprzęgło sterowane ręcznie,
• 15.03 – jeśli sprzęgło w pojeździe musi być automatyczne,
• 15.04 – w sytuacji, gdy wymagany jest składany lub odkręcany pedał sprzęgła za przegrodą.

Grupa 20 – oznaczenia prawa jazdy dla modyfikacji w układzie hamulcowym

Oznaczenia na prawie jazdy mogą odnosić się także do kwestii związanych z układem hamowania. Tak będzie w przypadku kodów:

• 20.01 – gdy potrzebny jest zmodyfikowany pedał hamulca,
• 20.02 – jeśli pedał hamulca ma być powiększony,
• 20.03 – jeżeli pedał hamulca ma być dostosowany do obsługi lewą stopą,
• 20.04 – jeżeli pedał hamulca ma być przystosowany pod całą stopę,
• 20.05 – gdy w aucie niezbędny jest wychylny pedał hamulca,
• 20.06 – jeżeli hamulec roboczy ma być ręcznie sterowany,
• 20.07 – wskazujący na maksymalne użycie wzmocnionego hamulca roboczego,
• 20.08 – wskazuje na maksymalne użycie hamulca awaryjnego zintegrowanego z hamulcem roboczym,
• 20.09 – gdy potrzebny jest zmodyfikowany hamulec postojowy,
• 20.10 – jeśli hamulec postojowy ma być elektrycznie sterowany,
• 20.11 – dla auta z nożnym hamulcem postojowym,
• 20.12 – jeśli potrzebny jest składany lub odkręcany pedał hamulca za przegrodą,
• 20.13 – gdy auto ma mieć hamulec obsługiwany kolanem,
• 20.14 – jeśli pojazd powinien mieć elektrycznie sterowany hamulec roboczy.

Grupa 25 – oznaczenia prawa jazdy dla modyfikacji w zakresie układu przyspieszenia

Może się zdarzyć, że prawo jazdy wskazuje na wymagane modyfikacje układu przyspieszenia. Takie kody to:

• 25.01 – gdy potrzebny jest zmodyfikowany pedał przyspieszenia,
• 25.02 – jeżeli pedał przyspieszenia ma być przystosowany pod całą stopę,
• 25.03 – gdy pedał przyspieszenia ma być wychylny,
• 25.04 – jeśli przyspieszenie ma być sterowane ręcznie,
• 25.05 – gdy przyspieszenie ma być sterowane kolanem,
• 25.06 – gdy auto ma mieć  serwoprzyspieszacz (w tym elektroniczny, pneumatyczny),
• 25.07 – jeżeli pedał przyspieszenia ma być po lewej stronie pedału hamulca,
• 25.08 – gdy pedał przyspieszenia ma być po lewej stronie,
• 25.09 – jeżeli w pojeździe ma być składany lub odkręcany pedał przyspieszenia za przegrodą.

Grupa 30 – oznaczenia prawa jazdy dla modyfikacji układów hamowania i przyspieszania

Jeżeli w aucie mają pojawić się modyfikacje zarówno dla układu hamowania, jak i przyspieszania, dostępne oznaczenia prezentują się następująco:

• 30.01 – gdy w aucie mają być pedały równoległe,
• 30.02 – jeżeli pedały powinny być na tym samym lub prawie na tym samym poziomie,
• 30.03 – gdy potrzebne są przesuwne pedały hamowania i przyspieszenia,
• 30.04 – dla auta, w którym mają występować pedały hamowania i przyspieszenia z przesuwem i szyną,
• 30.05 – jeżeli pojazd ma mieć składane lub odkręcane pedały hamowania i przyspieszenia,
• 30.06 – dla pojazdów z wypiętrzoną podłogą,
• 30.07 – gdy z boku pedału hamulca ma być przegroda,
• 30.08 – jeśli potrzebna jest przegroda na protezę lub szynę z boku pedału hamulca,
• 30.09 – gdy wymagana jest przegroda pod pedałami hamowania i przyspieszenia,
• 30.10 – jeśli trzeba zadbać o podparcie pięty lub nogi,
• 30.11 – gdy niezbędne jest  elektryczne sterowanie hamowaniem i przyspieszaniem.

Grupa 35 – oznaczenia prawa jazdy wymagające modyfikacji urządzeń sterowania

Jeśli w aucie mają być zastosowane modyfikacje np. przełączników świateł, wycieraczek, kierunkowskazów czy klaksonu, stosowane są następujące oznaczenia:

• 35.01 – gdy w aucie stosowane są  urządzenia sterowania obsługiwane bez negatywnego wpływu na kierowanie i obsługę,
• 35.02 – jeśli auto ma mieć urządzenia sterowania obsługiwane bez konieczności puszczenia kierownicy i akcesoriów,
• 35.03 – dla aut, w których urządzenia sterowania obsługiwane bez konieczności puszczenia kierownicy i akcesoriów lewą ręką,
• 35.04 – jeśli w aucie urządzenia sterowania są obsługiwane bez konieczności puszczenia kierownicy i akcesoriów prawą ręką,
• 35.05 – gdy urządzenia sterowania obsługiwane są bez konieczności puszczenia kierownicy i akcesoriów ze wspólnymi mechanizmami hamowania i przyspieszenia.

Grupa 40 – oznaczenia prawa jazdy wskazujące na zmiany w układzie kierowniczym

Jeżeli uprawnienia do kierowania pojazdem wskazuje ograniczenia dotyczące modyfikacji w układzie kierowniczym, stosowane są następujące oznaczenia:

• 40.01 – gdy potrzebny jest  zwykły układ kierowniczy ze wspomaganiem,
• 40.02 – jeśli niezbędny jest układ kierowniczy z aktywnym wspomaganiem,
• 40.03 – gdy wymagany jest układ kierowniczy z systemem rezerwowym (sprzężeniem zwrotnym),
• 40.04 – jeśli potrzebna jest wydłużona kolumna kierownicy,
• 40.05 – gdy musi być zastosowana zmodyfikowana kierownica (grubszy lub cieńszy przekrój koła kierownicy, kierownica o mniejszej średnicy),
• 40.06 – jeśli w aucie ma być wychylne koło kierownicy,
• 40.07 – jeśli niezbędne jest pionowe koło kierownicy,
• 40.08 – gdy potrzebne jest poziome koło kierownicy,
• 40.09 – jeśli w aucie ma być zastosowane kierowanie nożne,
• 40.10 – gdy konieczny jest alternatywny system kierownicy (drążek),
• 40.11 – jeśli musi pojawić się gałka na kierownicy,
• 40.12 – gdy wymagana jest szyna ortopedyczna ręki na kole kierownicy,
• 40.13 – jeśli potrzebna jest modyfikacja ze stawem szynowym.

Grupa 42 i 43 – oznaczenia prawa jazdy dotyczące modyfikacji lusterek lub fotela kierowcy

Może się zdarzyć, że ograniczenia dotyczą modyfikacji lusterek lub fotela. Tak będzie w przypadku:

• 42.01 – gdy potrzebne jest zmodyfikowane zewnętrzne lusterko prawe lub lewe,
• 42.02 – jeśli zewnętrzne lusterko ma być na wysięgniku,
• 42.03 – gdy potrzebne jest dodatkowe zewnętrzne lusterko pozwalające na obserwację ruchu,
• 42.04 – jeśli niezbędne jest  panoramiczne wewnętrzne lusterko,
• 42.05 – gdy wymagane jest lusterko do obserwacji martwych pól,
• 42.06 – jeśli potrzebne jest elektrycznie sterowane zewnętrzne lusterko (lusterka),
• 43.01 – gdy  fotel kierowcy ma być na dobrej wysokości obserwacyjnej i w normalnej odległości od kierownicy i pedałów,
• 43.02 – jeśli fotel kierowcy powinien być dostosowany do kształtu ciała,
• 43.03 – gdy  fotel kierowcy ma być z oparciem bocznym stabilizującym pozycję,
• 43.04 – jeśli fotel kierowcy ma mieć podłokietnik,
• 43.05 – gdy niezbędne są wydłużone szyny prowadzące fotela kierowcy,
• 43.06 – jeśli potrzebny jest zmodyfikowany pas bezpieczeństwa,
• 43.07 – gdy niezbędny jest pas bezpieczeństwa szelkowy.

Grupa 44 – oznaczenia prawa jazdy wymagające modyfikacji motocykli i motorowerów

Jeżeli ograniczenia odnoszą się do jazdy motocyklem lub motorowerem (prawo jazdy kat. A, A1 i A2), możesz spotkać się z następującymi kodami:

• 44.01 – gdy wymagany jest hamulec z pojedynczym sterowaniem,
• 44.02 – jeśli potrzebny jest zmodyfikowany hamulec ręczny,
• 44.03 – gdy wymagany jest zmodyfikowany hamulec nożny,
• 44.04 – jeśli potrzebna jest zmodyfikowana rączka przyspieszenia,
• 44.05 – gdy niezbędna jest ręczna zmiana biegów i ręczne sprzęgło,
• 44.06 – jeżeli pojazd ma mieć zmodyfikowane lusterko (lusterka) wsteczne,
• 44.07 – gdy wymagane są zmodyfikowane wskaźniki kontrolne (kierunkowskazy, lampy hamulca),
• 44.08 – jeśli wysokość siedzenia ma pozwolić kierowcy na oparcie dwóch stóp na ziemi jednocześnie w pozycji siedzącej.

W dokumencie mogą pojawić się także inne oznaczenia. Wśród nich znajdziesz kody:

• 45 – dla motocykli wyłącznie z koszem,
• 50 lub 51 – dla określonego pojazdu (poprzez kod VIN lub tablicę rejestracyjną),
• 70 lub 71 – dotyczące wymiany lub wtórnika prawa jazdy,
• 72, 73, 74, 75, 76 77, 78, 79 – dotyczące szczególnych specyfikacji pojazdów, na które wydane zostały uprawnienia,
• 95, 96 – wymagające posiadania odpowiednich kwalifikacji zawodowych lub dodatkowych uprawnień,
• 101 – wymagające dodatkowego oznakowania pojazdu,
• 102, 103, 104, 105 – dotyczące specyficznych form wymiany prawa jazdy,
• 106 – dotyczące zakazu w zakresie kat. B przy posiadaniu kat. C1, C, D1 lub D,
• 107 – dotyczące wymogu dostosowania pojazdu do rodzaju schorzenia.

Wpisując oznaczenia na prawo jazdy, masz obowiązek stosować się do nich. Co to oznacza w praktyce? Przyjrzyj się jednej z najczęściej występujących sytuacji.

Przykład:

Podczas badania przed podejściem do egzaminu na prawo jazdy pan Tomasz usłyszał, że musi nosić okulary do jazdy samochodem. Informacja o tym została odnotowana w jego dokumentacji, jako kod 01.01. Gdy Pan Tomasz został zatrzymany do kontroli drogowej i nie miał na nosie okularów, policjant wystawił mu mandat. Jeśli sprawa trafiłaby do sądu, wysokość kary mogłaby kilkukrotnie wyższa. Dodatkowo może zostać orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów. W takim bowiem przypadku prowadzenie samochodu bez okularów traktowane jest jako jazda bez uprawnień. 

Jak widać, nie warto ignorować tego, jakie oznaczenia na prawo jazdy nanosi organ wydający ten dokument. Na pozór błaha informacja może bowiem stać się źródłem poważnych problemów.

Polscy prawodawcy wciąż pracują nad poprawieniem bezpieczeństwa na drogach. W związku z tym każdego roku są wprowadzane nowe zmiany w ustawie Prawo o ruchu drogowym, które mogą nieść za sobą zmiany w tym, jak będzie wyglądać prawo jazdy. Oznaczenia, które z dużym prawdopodobieństwem zostaną wprowadzone w 2024 lub 2025 roku, mogą dotyczyć chociażby tzw. prawa jazdy dla seniorów. Zgodnie z projektem zmian miałoby ono być ważne tylko przez 5 lat, a po przekroczeniu jakiejś bariery wiekowej wymagać powtórzenia badań psychologicznych co roku. Nie ma jednak stuprocentowej pewności, czy taka poprawka (i wiążące się z nią oznaczenia w prawie jazdy) wejdą w życie.

Jak widzisz, oznaczenia to bardzo szeroka kategoria kodów, które wskazują na szereg ograniczeń związanych z prowadzeniem pojazdu. Pamiętaj o tym, że takie oznaczenia mogą być sprawdzane np. przez policję podczas kontroli drogowej.

W dokumencie tym znajduje się także data jego ważności. Po wpisaniu takiego oznaczenia na prawie jazdy masz świadomość, kiedy należy złożyć wniosek o wydanie nowego dokumentu. Warto trzymać się tego terminu, aby nie zdarzyła się sytuacja, w której przez jakiś czas nie będziesz mieć uprawnień do kierowania pojazdem.

Gdy mowa o terminach, których powinien przestrzegać każdy kierowca, na pewno należy wspomnieć także o dacie ważności OC. Pamiętaj, że każdy pojazd powinien mieć ważne ubezpieczenie. Dzięki temu – w przypadku, gdy będziesz sprawcą kolizji – poszkodowany będzie mógł liczyć na odszkodowanie z Twojego ubezpieczenia. Ty z kolei unikniesz konieczności wypłacenia go z własnej kieszeni i nie narazisz się na karę za brak OC.

Zapoznaj się z bogatą ofertą ubezpieczeń LINK4. Jeżeli chcesz w szybki sposób obliczyć składkę ubezpieczenia w LINK4, skorzystaj z naszego kalkulatora online. Ubezpieczenie możesz kupić online, telefonicznie, dzwoniąc na infolinię pod numerem 22 444 44 44, lub też podczas spotkania z agentem współpracującym z LINK4. 

Szczegółowe informacje o produktach, limitach i wyłączeniach, a także OWU dostępne są na stronie www.link4.pl

Sprawdź również: OC Citroen, Ubezpieczenie OC Sosnowiec

Co oznacza oznaczenie "kat. B" na prawie jazdy?

Gdy masz prawo jazdy, oznaczenia mogą wskazywać na to, jaki rodzaj pojazdów możesz prowadzić. Kategoria B wskazuje na to, że masz uprawnienia do kierowania pojazdami osobowymi, zespołami pojazdów z przyczepą, ciągnikami rolniczymi oraz pojazdami wolnobieżnymi.

Czy zmiana adresu zamieszkania wpływa na oznaczenia w prawie jazdy?

Prawo jazdy nie zawiera już adresu zamieszkania. Zmiana adresu zamieszkanianie ma zatem żadnego wpływu na oznaczenia znajdujące się na dokumencie.

Jakie oznaczenia są wymagane do prowadzenia motocykla?

W zależności od rodzaju pojazdu i wieku jego użytkownika potrzebne jest prawo jazdy kat. A, A1, A2 lub AM.

Czy oznaczenia na prawie jazdy różnią się w różnych krajach?

Tak. Chociaż są plany wprowadzenia unijnego prawa jazdy, które byłoby identyczne dla mieszkańców wszystkich państw członkowskich UE, obecnie każdy kraj ma własne prawo dotyczące tej kwestii. W związku z tym oznaczenia na polskim i niemieckim prawie jazdy będą się różnić.