Najprościej mówiąc, skrzynia automatyczna to taka, w której zmiana kolejnych przełożeń zachodzi bez udziału kierowcy, którego zadaniem podczas jazdy jest wyłącznie wciskanie pedału przyspieszenia lub hamulca. Z tego też powodu taka skrzynia jest uważana przez wiele osób za znacznie wygodniejszą od manualnej przekładni. Nic dziwnego, bowiem zalety automatu dostrzega się niemal od razu po zajęciu miejsca za kierownicą. Jeżdżąc po mieście, dzięki automatycznej przekładni możesz skupić się tylko na jeździe, a lewa noga nie zmęczy się wciskaniem sprzęgła.

Wśród automatycznych skrzyń biegów można wyróżnić kilka podgrup:

1. Klasyczna automatyczna skrzynia biegów – to wciąż popularny rodzaj automatycznej przekładni. Działa w oparciu o sprzęgło hydrokinetyczne, sterownik, który analizuje pracę skrzyni i decyduje o zmianie przełożenia, a także sam zespół przełożeń, których w automatycznej skrzyni może być dużo więcej niż w manualnej, bo nawet ponad 10.
2. Dwusprzęgłowa automatyczna skrzynia biegów – to rodzaj przekładni wyposażonej w dwa sprzęgła. Jedno z nich pracuje z załączonym biegiem, a drugie znajduje się w gotowości do przepięcia na kolejny. Z takim rodzajem skrzyni możesz spotkać się w samochodach grupy VAG, ale nie tylko. Charakteryzuje się ona wyjątkowo szybkim działaniem, co często doceniają i chwalą kierowcy sportowych samochodów.
3. Bezstopniowa skrzynia biegów CVT – to rodzaj przekładni, która nie posiada przełożeń, a dwie pary kół stożkowych, o które oparty jest pas wykonany z trwałego materiału. Zasada działania jest identyczna jak np. w skuterze. Pas zmienia swoje położenie na stożku w zależności od prędkości obrotowej i w ten sposób przekazywana jest moc na koła. Skrzynie CVT można kojarzyć przede wszystkim z marką Toyota, Lexus, ale nie tylko.

Tego czym jest skrzynia biegów manualna raczej nie trzeba przedstawiać, w końcu większość kierujących przechodziła swój egzamin z prawa jazdy właśnie na takim rodzaju przekładni. Z tego powodu „manual” właściwie dla większości kierowców jest pierwszym rodzajem skrzyni, z jaką mają do czynienia. 

Czym charakteryzuje się taka przekładnia i jak jest ona zbudowana? Skrzynia biegów manualna jest zespołem przełożeń, na który składają się wałek główny, wałek pośredni, wałek sprzęgłowy czy wałek wejściowy od strony tarczy sprzęgła, oraz wał wyjściowy na końcu całego zespołu. Na wałkach zamocowane są koła zębate o odpowiedniej średnicy. Każde z kół odpowiada za pojedyncze przełożenie, a średnica koła, za stosunek tego przełożenia. 

Można to porównać do działania przerzutek rowerowych – gdy zmieniasz przełożenie, możesz zauważyć, jak łańcuch przechodzi z jednej zębatki na drugą. To sprawia, że jazda staje się: wolniejsza, ale lżejsza, lub szybsza, ale wymagająca większego nacisku. Podobny mechanizm znajduje się w manualnej skrzyni biegów: pierwszy bieg ma największe przełożenie i dzięki temu może przenieść bardzo duży moment obrotowy. Potrzebny jest on do ruszenia samochodem, jednak nie jest efektywny przy szybszej jeździe. Dlatego konieczna jest zmiana biegu na wyższy. 

Skrzynia biegów jest więc zbiorem kół zębatych o różnej średnicy, mającej odpowiednie przełożenia, co umożliwia kierowcy wybieranie odpowiedniego biegu w zależności od prędkości czy warunków drogowych. 

Sam wybór biegu w manualnej skrzyni, jak sama nazwa wskazuje odbywa się ręcznie przez kierowcę. Wybór biegu odbywa się za pomocą drążka zmiany biegów, którym wybiera się odpowiednie przełożenie.

Teraz już wiesz, jak działają obie przekładnie i co ich praca oznacza dla kierowcy. Ciężko powiedzieć, która skrzynia biegów jest lepsza, wszystko zależy od konkretnej przekładni, gdyż na rynku można znaleźć auta posiadające szybkie skrzynie automatyczne, ale również świetne skrzynie manualne o precyzyjnych przełożeniach, sprawiające frajdę z jazdy. Jeśli jesteś przyzwyczajony do manualnej skrzyni, to nawet najlepszy automat może nie spełnić Twoich oczekiwań. Działa to analogicznie w drugą stronę. Po prostu wszystko zależy od upodobań właściciela samochodu.

Ciekawostka!

Warto wiedzieć, że samochody elektryczne nie posiadają skrzyni biegów. Prowadzenie ich jest identycznie jak w przypadku spalinówek z klasycznymi automatami. To znaczy, że w kabinie znajduje się tylko pedał przyspieszenia i hamulca, dlatego wybierając auto ładowane z gniazdka, raczej nie masz do wyboru innego wariantu.

Jeśli podczas jazdy nie lubisz się przemęczać i najlepiej oddałbyś prowadzenie w ręce innej osoby, to automatyczna skrzynia biegów będzie świetnym wyborem. Brak konieczności wciskania sprzęgła i poruszania drążkiem zmiany biegów, skutkuje tym, że jazda uproszczona jest do minimum.  Po wybraniu biegu “D”, możesz cieszyć się płynną i komfortową jazdą, która nie wymaga odrywania rąk od kierownicy. 

Skrzynia biegów automatyczna, to wygodne rozwiązanie, jednak nie można jej kojarzyć wyłącznie z pójściem na łatwiznę, czy lenistwem za kierownicą. Wręcz przeciwnie – automaty, zwłaszcza dwusprzęgłowe, to świetne i precyzyjne skrzynie biegów pasujące swoją konstrukcją i szybkością działania do sportowych samochodów. Co więcej, samochody z automatyczną skrzynią biegów posiadającą dwa sprzęgła, wykazują lepsze parametry, jeśli chodzi o przyspieszenie do 100 km/h lub elastyczność. 

Nawet najlepszy kierowca, jadąc autem z manualną przekładnią, nie zdoła przerzucić biegu tak szybko jak ma to miejsce w niektórych „automatach”. W wyczynowych autach (choć coraz częściej i w standardowych samochodach) możesz znaleźć dodatkowe „łopatki” po obu stronach kierownicy. Służą one do sekwencyjnej zmiany biegów, dzięki czemu możesz przejść z trybu automatycznego w ręczny i w pewien sposób mieć kontrolę nad zmianą przełożeń. 

Łopatki wykorzystuje się głównie na torze wyścigowym, gdzie liczy się precyzja i jak najwyższa prędkość również w zakrętach. W łatwy i szybki sposób możesz np. Zredukować bieg, albo wrzucić wyższy.

Manualna przekładnia to najczęstszy wybór europejskich kierowców. Wielu więc nie trzeba nawet przekonywać do jej użytkowania. Popularny również w Polsce „manual” to skrzynia, na której większość kierowców zaczynała swoją przygodę z jazdą autem. Wymaga co prawda zmiany kolejnych przełożeń i operowania pedałem sprzęgła, ale jest duże grono kierowców, którzy po prostu lubią ręczną zmianę biegów i nic nie przekona ich do zmiany. 

Manualna skrzynia jest też prostsza w budowie od automatu, a co za tym idzie, zazwyczaj koszty jej użytkowania i ewentualnego serwisu są po prostu niższe. Również sam zakup auta z ręczną skrzynią to niższy koszt od tego samego modelu z automatyczną przekładnią.

Tak, jak wspomnieliśmy w poprzednim akapicie, zazwyczaj auta z manualną skrzynią są tańsze od tych z automatem. Warto jednak przyjrzeć się także kosztom eksploatacji samochodów z manualną i automatyczną skrzynią biegów. 

W toku użytkowania pojazdu, zarówno manual jak i automat po prostu się zużywają i trzeba poddawać je serwisowi. Skupmy się na wymianie oleju. W manualnej skrzyni niektórzy producenci w ogóle nie zalecają wymiany oleju, ale w praktyce i tak powinno się to wykonywać przynajmniej raz na 80-100 tys. km. Cena za taką usługę to w tym przypadku kilkaset złotych. W automatycznej skrzyni również konieczna jest wymiana oleju i to w krótszych interwałach niż w manualu. Różnica polega na tym, że w automatycznej skrzyni wykonuje się tzw. dynamiczną wymianę oleju, która nie jest tak tania jak standardowe wylanie starego środka smarnego i zalanie skrzyni nowym. Koszt takiej usługi może wynosić nawet ponad 1 tys. zł! Dodajmy do tego częste interwały wymiany wynoszące ok. 50 tys. km i całość składa się na dość wysoki koszt eksploatacji.

Samych kosztów może być oczywiście dużo więcej, mowa tu o ewentualnych awariach i koniecznych naprawach. Fakty są takie, że manual rzeczywiście może okazać się tańszy w serwisowaniu, a także wytrzymalszy przez długi czas użytkowania auta. Nie jest to jednak reguła. Wiele automatycznych skrzyń nie sprawia żadnego problemu przez cały okres użytkowania samochodu. Na motoryzacyjnych forach internetowych możesz przeczytać, które przekładnie szczycą się najmniejszą awaryjnością.

Automatyczna skrzynia biegów

Podczas parkowania na wzniesieniu, pamiętaj o jednej zasadzie: najpierw zaciągnij hamulec ręczny, a dopiero potem przesuń dźwignię skrzyni na „P”. Dzięki temu skrzynia nie będzie w stanie naprężenia, a zamiast tego koła auta będą zblokowane przede wszystkim przez hamulec postojowy. Pamiętaj, żeby przy zmianie kierunku jazdy, poczekać aż koła przestaną się kręcić i dopiero kiedy samochód będzie stał nieruchomo zmień bieg.

Manualna skrzynia

Staraj się hamować silnikiem jak najczęściej, czyli redukuj biegi po kolei, na przykład podczas dojeżdżania do skrzyżowania. Ruszając autem na wzniesieniu, mając zaciągnięty hamulec postojowy, najpierw lekko dodaj gazu i zacznij puszczać sprzęgło, a dopiero potem zwolnij „ręczny”.

Niezależnie od tego czy wybierzesz manualną, czy automatyczną skrzynię biegów, Twój samochód potrzebuje obowiązkowego ubezpieczenia OC. Zastanawiasz się, jaką składkę OC zapłacisz? W LINK4 możesz ją szybko obliczyć korzystając z Kalkulatora LINK4. Wystarczy, że wprowadzisz swoje dane osobowe (datę urodzenia) i samochodu (numer rejestracyjny), a uzyskasz informację na temat kwoty i zakresu interesującego Cię ubezpieczenia. 

W LINK4 możesz wykupić także ubezpieczenia dodatkowe takie jak AC, Smart Casco, Assistance, NNW, Szyby24 czy Kluczyki Plus. Masz pytania dotyczące produktów ubezpieczeniowych LINK4? Zadzwoń 22 444 44 23 i porozmawiaj z jednym z naszych Doradców, który odpowie na Twoje pytania i pomoże w wybraniu właściwego ubezpieczenia. Możesz też spotkać się z jednym z agentów współpracujących z LINK4.

Wybór między automatyczną a manualną skrzynią biegów – to głównie kwestia upodobań kierowcy. Automatyczna skrzynia świetnie sprawdza się przede wszystkim w mieście, gdzie znacznie ułatwia kierowcy codzienne poruszanie się, nie męcząc lewej nogi, którą nie musisz wciskać pedału sprzęgła. Z kolei manualna skrzynia może być idealna dla osób lubiących klasyczne rozwiązania. Ostateczny wybór należy do Ciebie. 

Szczegółowe informacje o produktach, limitach i wyłączeniach, a także OWU dostępne są na stronie www.link4.pl.

Zobacz też: Ubezpieczenie samochodu od awarii silnika, Ubezpieczenie samochodu od kradzieży

Jakie są rodzaje automatycznych skrzyń biegów?

Rodzajów takiej przekładni jest dosyć dużo, a każdy z nich charakteryzuje się odmienną budową i sposobem działania. 

Klasyczny automat – oparty o sprzęgło hydrokinetyczne, połączone z zespołem przełożeń i sterownikiem, który decyduje o zmianie biegu na wyższy lub niższy. To najbardziej klasyczne rozwiązanie, które ma już swoje lata, ale nadal występuje w autach wielu producentów

Bezstopniowa przekładnia CVT – to rodzaj automatycznej skrzyni, gdzie nie zastosowano sprzęgła, a podczas przyspieszania autem, odczuć można efekt ciągłego wzrastania obrotów, podobnie jak w skuterach. Taka skrzynia jest dość prosta w konstrukcji, jednak jej działanie często określane jest przez użytkowników jako wolne i ospałe. Występuje głównie w japońskich markach jak np. Toyota.

Dwusprzęgłowy automat – najczęściej kojarzony ze skrzynią DSG z grupy VAG – to bardzo precyzyjna i niesamowicie szybka skrzynia posiadająca jak sama nazwa wskazuje – dwa sprzęgła, z których jedno pracuje z załączonym biegiem, a drugie jest w gotowości z kolejnym przełożeniem. Zmiana biegu odbywa się poprzez przełączenie między obiema tarczami sprzęgła, dlatego działanie takiej skrzyni jest bardzo żwawe. 

Co to jest zautomatyzowana skrzynia biegów?

Jest to rodzaj skrzyni biegów, w której sprzęgło zamiast przez kierowcę, jest wciskane przez system sterujący jego pracą. To jednak układ, którego na rynku samochodów nowych raczej już nie da się znaleźć. Nic dziwnego, ponieważ zautomatyzowane skrzynie nie cieszyły się ani szybkim działaniem (potrafiły mocno szarpać przy redukcji biegu) ani nie były tanie w ewentualnej naprawie. Stąd też oprócz kilku konstrukcji z lat 90, 2000 i 2010, producenci zaprzestali konstruowania takich przekładni.