Kiedy następuje przedawnienie mandatu? Wszystko, co musisz wiedzieć

Przedawnić może się tylko mandat kredytowany. W przypadku gdy funkcjonariusz nałożył grzywnę w postaci mandatu gotówkowego, musisz opłacić go na miejscu. Oczywiście możesz odmówić przyjęcia mandatu, wtedy sprawa trafi do sądu. W takim przypadku możemy mówić o przedawnieniu karalności czynu. A to, zgodnie z art. Art. 45. § 1. ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. 2024 poz. 1083), następuje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok, chyba że wszczęto postępowanie – to karalność czynu ustaje po 2 latach. 

Co ważne, aby mówić o odstąpieniu od wykonania kary i liczyć bieg terminów przedawnienia, trzeba ustalić moment uprawomocnienia się rozstrzygnięcia, zgodnie z art. 45 § 3 Kodeksu wykroczeń. W przypadku mandatu zaocznego uprawomocnienie następuje w momencie uiszczenia grzywny we wskazanym organie (zgodnie z art. 98 § 5). Jeśli nie zapłacisz we wskazanym terminie, organ, który go wystawił, wniesie sprawę do sądu. 

Art. 45 § 3 Kodeksu wykroczeń wskazuje, że orzeczona kara lub środek karny nie podlegają wykonaniu po upływie 3 lat od dnia uprawomocnienia się rozstrzygnięcia. Dlatego też wielu kierowców, po tym, jak zostali ukarani grzywną, ma nadzieję, że jeżeli będą zwlekać, to uda im się uniknąć opłacenia, często dużej kwoty. Często dotyczy to sytuacji, gdy wystawiony został mandat za parkowanie. 

Nieopłaconymi mandatami zajmuje się sąd rejonowy. Gdy wyda wyrok, stwierdzając Twoją winę, będziesz musiał zapłacić grzywnę, odsetki oraz należne opłaty sądowe. Jak widać niełatwo uzyskać przedawnienie mandatu za parkowanie i uniknąć jego opłacenia.

Na przedawnienie mandatu z fotoradaru także nie masz co liczyć, ponieważ jest to kara wystawiania w formie mandatu zaocznego. Czyli bieg przedawnienia zaczyna się paradoksalnie w momencie opłacenia kary. 

A kiedy przedawnia się mandat na przykład za przekroczenie dozwolonej prędkości? To także zależy od formy wystawienia mandatu – czy jest to mandat zaoczny, czy kredytowany. W pierwszym przypadku do przedawnienia nie dochodzi, w drugim – przedawnienie wynosi 3 lata.

Wyszukiwaniem nieopłaconych mandatów zajmują się obecnie specjalne programy komputerowe. Dlatego też szansa na to, że uda Ci się nie opłacić grzywny przed jej przedawnieniem, jest bardzo mała. Bez względu na to, po jakim czasie mandat ulega przedawnieniu, odpowiednie organy znacznie wcześniej zgłoszą sprawę do Urzędu Skarbowego.

Zobacz również: Jazda pod prąd. Konsekwencje i mandaty

Przedawnienie karalności a przedawnienie wykonania kary – jaka jest różnica?

Warto wyjaśnić jeszcze jedną kwestię, która często myli się osobom, liczącym na przedawnienie mandatu. Czym innym jest przedawnienie karalności (art. 45 § 1 k.w.), a czym innym przedawnienie wykonania kary. 

Przedawnienie karalności oznacza, że po określonym czasie od popełnienia wykroczenia nie można już ukarać jego sprawcy. Jeżeli od chwili popełnienia czynu minął 1 rok, a postępowanie nie zostało wszczęte – karalność wykroczenia ustaje. Gdy jednak postępowanie wszczęto w tym czasie, karalność ustaje po 2 latach od zakończenia tego roku. Co ważne! Bieg ten nie płynie od momentu ujawnienia wykroczenia czy momentu ustalenia sprawcy, ale od dokonania danego czynu. W praktyce więc po upływie maksymalnie trzech lat od zdarzenia nie można już nałożyć kary.

Przedawnienie wykonania kary (art. 45 § 3 k.w.) dotyczy sytuacji, w której kara została już prawomocnie orzeczona – np. przyjęto mandat albo zapadł wyrok. Jeśli od dnia uprawomocnienia się rozstrzygnięcia minęły 3 lata, kara (np. grzywna z mandatu) nie może być już wykonana ani ściągnięta w drodze egzekucji.

Mandat możesz otrzymać w dwóch przypadkach. Pierwszy z nich dotyczy sytuacji, gdy funkcjonariusz uprawnionego organu widział, jak dokonujesz czynu zabronionego, na przykład wyprzedzasz na linii ciągłej. W takim wypadku zatrzyma Cię i wręczy Ci mandat, a na Twoje konto trafią punkty karne. 

Druga sytuacja to gdy Twoje wykroczenie zostało zarejestrowane przez urządzenie rejestrujące. Mowa tu o fotoradarze. Jednak byś mógł zostać ukaranym, nie może być wątpliwości, że to Ty prowadziłeś pojazd. Zdjęcia robione przez te urządzenia są tak wysokiej jakości, że w większości przypadków nie ma problemów z ustaleniem tożsamości osoby prowadzącej dany samochód.

Sprawdź także: Mandat za brak fotelika dla dziecka. Jakie kary grożą kierowcy?

W tej chwili w naszym kraju obowiązują trzy rodzaje mandatów. Rodzaje mandatów oraz zasady ich przyznawania określa ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. 2024 poz. 821), art. 98-101. 

Mandat gotówkowy

Pierwszy z nich to mandat gotówkowy. Reguluje go art. 98 § 1 pkt 1 oraz § 2 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Możesz go otrzymać, jeżeli zostaniesz złapany na gorącym uczynku, a czasowo przebywasz na terytorium Polski lub też w przypadku gdy nie masz stałego miejsca zamieszkania na terenie naszego kraju. Jeżeli tak jest istotnie, to otrzymany mandat musisz opłacić gotówką u funkcjonariusza, który go wystawił. Mandat gotówkowy najczęściej dotyczy zagranicznych turystów, którzy odwiedzają nasz kraj.

Mandat kredytowany

Znacznie częściej spotyka się mandaty kredytowane, które są z odroczony termin zapłaty. Zatem musisz opłacić go gotówką na miejscu wystawienia. Masz na to kolejne 7 dni. Możesz dokonać tego na poczcie, przelewem w banku lub za pomocą bankowości internetowej. Pamiętaj także, że jeżeli uważasz, że nie popełniłeś żadnego wykroczenia, możesz odmówić przyjęcia mandatu. W takim wypadku policjant sporządzi odpowiednią notatkę, a sprawa zostanie skierowana do sądu. I to on rozstrzygnie o winie. 

Mandat zaoczny

Trzecim rodzajem kary jest tak zwany mandat zaoczny. Tego typu rozwiązanie stosuje się w sytuacji, gdy doszło do wykroczenia, sprawca opuścił miejsce zdarzenia, a co do jego winy nie ma żadnej wątpliwości. Zwykle dzieje się tak w przypadku uszkodzenia pojazdu, gdy sprawca ucieknie z miejsca zdarzenia, gdzie był monitoring. Dlatego identyfikacja pojazdu i jego kierowcy jest prosta. Mandat zaoczny możesz otrzymać także za parkowanie w niedozwolonym miejscu. Znajdziesz go wtedy za wycieraczką.

A co w sytuacji, gdy otrzymałeś już mandat? Oczywiście powinieneś go jak najszybciej opłacić. 

W przypadku mandatu zaocznego czas ten to 14 dni od:

• dnia wystawienia mandatu, w przypadku pozostawienia go w miejscu, z którego sprawca może go niezwłocznie odebrać, 
• dnia doręczenia mandatu sprawcy (np. pocztą).

Sposób opłacenia tych mandatów jest dowolny. Wiele, osób udaje się na pocztę lub do banku, jednak to może wiązać się z dodatkową opłatą. Najwygodniejszym sposobem jest opłacenie mandatu za pomocą bankowości internetowej. 

W przypadku mandatu gotówkowego karę należy uiścić w momencie ukarania. Mandat możesz opłacić w formie bezgotówkowej, za pomocą karty płatniczej lub innego instrumentu płatniczego, jak mówi art. 98 § 3a. Kodeksu postępowania w sprawie wykroczeń. Dlatego, jeżeli nie będziesz miał przy sobie odpowiedniej kwoty, możesz uiścić należność w inny sposób.

Jeżeli liczysz na przedawnienie mandatu, jaki otrzymałeś, to niestety nie ma takiej możliwości. W przypadku, gdy nie opłacisz grzywny, może ona zostać wyegzekwowana w inny sposób. Całkiem możliwe, że zgłosi się do Ciebie komornik lub dostaniesz pismo z Urzędu Skarbowego. Najczęstszym sposobem jest potrącenie kwoty mandatu z ewentualnego zwrotu podatkowego lub zablokowanie Twojego konta bankowego do wysokości kwoty należnego mandatu oraz narosłych odsetek.

Wiesz już, po jakim czasie przedawnia się mandat z fotoradaru, oraz w jaki sposób ściągane są takie należności. Dlatego też masz świadomość, że uniknięcie opłacenia takiej kary jest bardzo trudne. Do tego może się to wiązać z dodatkowymi kosztami. Dlatego też nie warto zwlekać i najlepiej mandat opłacić w obowiązującym terminie.

Pamiętaj, także, że każdy pojazd powinien posiadać ważne ubezpieczenie OC. Możesz je kupić w LINK4 wraz z dodatkowymi ubezpieczeniami. Dlatego odwiedź stronę LINK4 i sprawdź 
kalkulator OC, aby obliczyć wysokość składki.

Ubezpieczenie w LINK4 możesz kupić na jeden z 3 wygodnych sposobów:

• online – przez kalkulator ubezpieczeń, 
• telefonicznie – dzwoniąc pod numer 22 444 44 23, 
• stacjonarnie – u agenta współpracującego z LINK4. 

Szczegółowe informacje o produktach, limitach i wyłączeniach, a także OWU dostępne są na stronie www.link4.pl.

Jaki jest podstawowy termin przedawnienia dla mandatu karnego kredytowanego (przyjętego i nieopłaconego)?

Zgodnie z art. 45 § 3 Kodeksu wykroczeń, mandat karny kredytowany przedawnia się po 3 latach od dnia jego uprawomocnienia, czyli od momentu, gdy został przyjęty przez sprawcę.

W jaki sposób odmowa przyjęcia mandatu wpływa na bieg terminu przedawnienia?

Jeżeli odmówisz przyjęcia mandatu, oznacza to, że nie został on nałożony, więc nie rozpoczyna się żaden termin jego przedawnienia. Sprawa trafia wtedy do sądu, który rozstrzyga, czy faktycznie popełniłeś wykroczenie. Jeśli sąd uzna Cię za winnego i orzeknie karę, wówczas od dnia uprawomocnienia się rozstrzygnięcia zaczyna biec 3-letni termin przedawnienia wykonania kary, zgodnie z art. 45 § 3 Kodeksu wykroczeń. Zanim jednak wyrok się uprawomocni, przysługują Ci środki odwoławcze od decyzji sądu, zgodnie z zasadą dwuinstancyjności postępowań.

Po jakim czasie następuje przedawnienie w przypadku mandatu zaocznego (np. z fotoradaru), jeśli sprawa nie trafiła do sądu?

W przypadku mandatu zaocznego bieg przedawnienia rozpoczyna się dopiero w momencie jego opłacenia. Można to uznać za przysłowiowy paragraf 22: bieg przedawniania może zacząć płynąć dopiero w momencie opłacenia kary. A więc mandat taki się co do zasady nie przedawnia. Jeśli nie został on zapłacony i nie wszczęto postępowania sądowego, nie dochodzi do jego uprawomocnienia, a więc formalnie nie rozpoczyna się bieg terminu przedawnienia.

Kto zajmuje się egzekwowaniem niezapłaconych mandatów i co może przerwać bieg terminu przedawnienia?

Egzekwowaniem niezapłaconych mandatów zajmuje się urząd skarbowy lub sąd rejonowy, w zależności od rodzaju kary. Bieg terminu przedawnienia przerywa wszczęcie postępowania egzekucyjnego – w takim przypadku trzyletni termin liczony jest od nowa od dnia zakończenia egzekucji.